فروردین
عزت نفس، مهارت های زندگی
عزت نفس یا حرمت نفس چیست؟
«من هانت علیه نفسه فلا تامن شره؛»
کسی که نزد خودش احساس شخصیت نکند، از شر او ایمن مباش.
امام هادی (ع)
عزت نفس یا حرمت نفس چیست:
عزت نفس ایمان و باور قلبی است که هر شخص نسبت به ایدئولوژی و عملکرد فکری و رفتاری و هم چنین احساسی است که به خود دارد. در باور علم روانشناسی عزت نفس داشتن به افزایش روحیه ، اعتماد به نفس و بالا بردن توانایی افراد در مقابله با مشکلات کمک شایانی می کند. عزت نفس از پایه های بنیادین شخصیت هر انسانی است و در طول دوران حیات با توجه به تجربیات و آزمون خطاهایی که پیش رو دارد گیش از پیش شکل میگیرد و در وجود انسان نهادینه می گردد.
محققان و روانشناسان عوامل زیادی را در کاهش یا افزایش عزت نفس موثر میدانند که از جمله ی آنها میتوان به عوامل ذیل اشاره کرد:
- مقایسه کردن شرایط و نوع زندگی خود با دیگران
- تجارب، موفقیت ها و شکست ها
- خانواده و نوع رفتار آن ها
- نوع تفکر
- شرایط اجنماعی-شغلی
- سلامت فکری و جسمی
در ادامه به بررسی عوامل بالا می پردازیم و به اختصار توضیح میدهیم:
- مقایسه کردن شرایط و نوع زندگی خود با دیگران:
امروزه با رواج شبکه های اجتماعی و نشان دادن گوشه هایی از زندگی شخصی، گاهی حس زشت بودن زندگی، عدم اعتماد به نفس، احساس بی ارزشی و ناتوانی در تهیه آن چه دیگران دارند بر افراد چیره می شود. به مرور عدم امنیت روانی سایه می افکند و عامل بازدارنده زندگی می شود. اما شخصی که عزت نفس بالایی دارد می داند که هرگز نباید ظاهر هیچ زندگی و رفتاری را با آنچه دارد مقایسه کند. او مصمم به زندگی ادامه میدهد و زندگی دیگران و موفقیت های آنان خللی در تصمیمات و اهدافش وارد نمی سازد.
- تجارب، موفقیت ها و شکست ها:
فراز و نشیب ها باعث میشود تا تجربیات ارزنده ای در زندگی به دست آورده شود و در امتداد این تجارب عزت نفس تقویت شود. انسان خردمند میداند که هیچ شکست و موفقیتی همیشگی نیست، پس ار شکستها درس میگیرد و از موفقیت دیگران خوشحال میشود. عزت نفس بالای او، باعث میشود تا بتواند در لحظات سخت به خود و دیگران انگیزه و امید بدهد و برای موفقیت خودش دیگران را به عقب نراند.
- خانواده و نوع رفتار آنها:
خانواده در درجه اول در تربیت و شکل گیری شخصیت کودک موثر است و آنچه در بزرگسالی نمایان میشود انعکاس رفتار والدین با کودک است. سوال و جواب های مکرر، انتقاد و تندی، چشم پوشی نکردن از اشتباهات کودک و تنبیه های مداوم، عدم تشویق ، حمایت و امنیت روانی کودک از جانب خانواده باعث میشود تا در آینده فرد با مشکلات بسیاری مواجه شود چرا که نداشتن اعتماد و عزت نفس، دوست نداشتن خود و یا بعضاً عزت نفس کاذب باعث عقب گرد و شکست خواهد شد.
- نوع تفکر:
شخصی که کمال گرا و اندیشمند است، به خود و توانمندی هایش اعتماد دارد.ذهن آرام و سرشار از انگیزه دارد. او با توجه به عزت نفسی که دارد هرگز برای رسیدن به خواسته هایش دیگران را وسیله قرار نمی دهد و دیگران را قضاوت نمی کند .
- شرایط اجتماعی – شغلی:
عزت نفس باعث میشود تا فرد جایگاه بهتری در اجتماع داشته باشد و دستاوردهای بهتری را از آن خود کند.او در شرایط بحرانی به خوبی میداند که چگونه سنجیده عمل کند. همواره به دنبال آموزش است و توانایی خود را مدام به چالش می کشد. در فعالیت ها داوطلب انجام کارها میشود و از ارتباط جمعی هراسی ندارد زیرا به خود و توانایی هایش اعتماد دارد. به پشتوانه ی اعتماد و عزت نفسش نیازی به نقاب برای پوشاندن خود واقعیش ندارد.
- سلامت فکری و جسمی:
گاهی اوقات افراد در شرایط روحی و جسمی مناسبی قرار ندارند. از دست دادن عزیزان، بیماری، شکست های مالی، موقعیت نامناسب کاری و فرسودگی جسمی … باعث میشود تا شخص درگیر با مشکلات عزت نفس خود را از دست بدهد و این هنر اطرافیان است تا او را به شرایط عادی باز گردانند.
چرا عزت نفس مهم و ارزشمند است؟:
عزت نفس می تواند عامل مهم انگیزه و سازندگی باشد. چرا که دریچه و چشم اندازی مثبت به سوی زندگیست و نقش مهمی در خوشبختی و موفقیت دارد. عزت نفس به فرد حس ارزشمندی و توانایی میدهد. قدرت مخالفت کردن ، اعتماد به نفس، توانایی دیدن نقاط قوت و ضعف کلی و پذیرش آنها، توانایی بیان نیازها، چشم انداز مثبت به زندگی از دستاوردهای مهم عزت نفس است.
در پایان اگر با پذیرش خود واقعی به زندگی ادامه بدهیم ،عزت نفس را تقویت کنیم و بدانیم که زندگی چیزی نیست جز دوست داشتن خودمان و پذیرفتن نقص های وجودی می توانیم زندگی بهتری را تجربه کنیم.
